|
THIÊN NHIÊN TRONG THƠ NGUYỄN THANH GIANG
Thiên nhiên trong thơ các nhà thơ lỗi lạc: Bà Huyện Thanh Quan, Nguyễn Khuyến, Tản Đà …đều mang dấu ấn thời đại và lắng sâu tình yêu đất nước. Ở Nguyễn Thanh Giang cũng vậy, thiên nhiên trong thơ ông mang dấu ấn của nửa cuối thế kỷ XX và có cái nhìn của nhà thơ, nhà khoa học Vật lý – Địa chất với nhiều khám phá và sáng tạo.
Có thể tìm thấy đôi ba bức tranh tuyệt bích trong thơ Nguyễn Thanh Giang.
Hãy xem cảnh “Được mùa”:
Thóc đã mẩy tròn, sân nắng phơi
Vịt co chân ngủ, tép vờn chơi
Sáo ai rót mật vào không khí
Diều thả hoa lên phấp phới trời
No nê đến mức tép được vờn chơi ngay dưới chân vịt. Hỉ hả đến mức sáo không chỉ véo von mà “rót mật vào không khí”. Không xô bồ huyên náo. Chỉ thấy chú vịt đứng co chân ngủ mà vui thấu tận trời xanh. Cái bức tranh quê này không chỉ mê hoặc nhiều thế hệ Việt Nam mà cả các dân tộc khác trên thế giới.
Và cảnh “Buổi sáng ở bản”:
Màn sương trắng rung rinh
Núi nhô đầu xanh ngát
Rừng còn thở êm êm
Suối đã reo rào rạt
Thang sàn rung từng nhịp
Nọong xuống khe đã về
Xôi thơm mùi bên bếp
Mế khoác vội gùi tre
Bốn bề rung tiếng mõ
Cỏ rạp lối lên nương
Động cành, chim rời tổ
Đỉnh xa nắng vừa ươm
Không đợi mà như đợi, không lắng nghe mà biết nọong xuống suối đã về. Ngái ngủ nằm nghe sàn nhẹ rung như loáng thoáng tình. Êm ái quá.
Có phải núi đang nhô lên làm “màn sương trắng rung rinh”. Không thấy người đi mà “cỏ rạp lối lên nương”. Rồi chim cũng rời tổ bay đi. Nắng thì ươm tận đỉnh xa, chỉ còn bản vắng. Êm đềm như bức tranh thiền. Động mà sao tĩnh quá. Nhịp sống khẩn trương mà thật thanh bình.
Thơ Nguyễn Thanh Giang nhiều khi rất động:
Ngày chon von tám hướng gíó đùa
Đêm xóay cả ánh trăng vào thớ đất
Hay:
Buồn lởm chởm lại xô lên triền đá
Ngổn ngang trời
Nắng lóa
Núi xanh tuôn
Nhiều khi lại rất tĩnh:
Đông về, chiều đã sương
Trăng chìm nơi đáy giếng
Hay:
Trán đá phơi trắng cả hoàng hôn
Song nhiều khi cái động ủ trong cái tĩnh, cái tĩnh nén cái động:
Biển còn xanh quá biển ơi
Mây thời bạc trắng một trời long đong.
Hay:
Tưởng lênh đênh giữa Sông Ngân
Không Trăng Sao, chỉ cánh buồm bơ vơ
Hỏi ông là nhà địa chất hay là thi sỹ?
Chất thi sỹ làm cho thiên nhiên trong thơ Nguyễn Thanh Giang hư hư thực thực. Khi thực thì óng ánh với đàn chim bay vụt lên từ ruộng lúa:
Chim bay lên hạt vàng vương trong cánh
Khi hư thì ảo ảo mơ mơ:
Mà ầu ơ, tiếng ầu ơ man mác
Cứ lim dim heo hắt mấy canh đèn
Xa xăm lắm, những vì sao thao thức
Nghe trẻ học vần từ đất Văn Lang
Là nhà địa chất, ông có tâm hồn thi sỹ rất cường tráng. Lên Đà Lạt, gặp “Đồi thông Hai mộ” ông lại thấy “Thông cứ xanh vun vút đội trời chiều” và “Gió mãi cồn cào Thung lũng Tình yêu”. Về biển quê hương Sầm Sơn lúc “Tưởng chỉ còn nỗi buồn thu tê tái”, vậy mà còn thấy được hai khối đá làm tình trên nhau:
Hòn Trống
Vẫn đu đưa
Trên
Hòn Mái
Đu đưa cho đến bải hoải đời, mà vẫn còn nghe sóng giục. Sexy quá. Sexy ngay cả trong cái vườn nhiều trăng của Xuân Diệu mà “ái-ân-đêm cứ dậm trên vàng”.
Càng nồng nàn biết bao nhiêu nơi cái bàn Mèo trên lưng chừng núi:
Sàng Thần cao hơn mặt biển trên ngàn mét
Nắng trưa như áp sát mặt trời
Hoa lau nở bung ra hết
Ve rang đổ lá tơi bời
Chú ngựa tải lương đêm qua đã chết
Da bọc xương như chiếc khăn vắt kiệt
Máng nước đầu nhà chỉ tý tách rơi
Tiếng hoẵng dội về khô khốc
Nhưng sao cứ phừng phừng hoa anh túc
Để đêm đêm vẫn nghe kẽo kẹt
Và sáng sáng chiếc váy tròn đung đưa đung đưa
Phe phẩy vào nỗi khát!
Đi nhiều, sống nhiều, dầu dãi nhiều … thiên nhiên trong những áng thơ của nhà-khoa-học-thi-sỹ này vưà mênh mang huyền ảo, vừa ngồn ngộn hơi thở cuộc sống.
Trăng trong thơ Nguyễn Thanh Giang không nhiều nhưng độc đáo. Đêm kia, nhà địa chất thi sỹ ngủ ở đỉnh núi cao nào mà trăng có thể sà xuống đùa cợt móc cả vào dây lều mà lôi lên.
Tưởng chỉ còn kia sắc xanh thôi
Chợt ngoảnh lại từ vắng im vũ trụ
Đường mòn xuống bản dưới xa
Cánh chim mời về tổ ấm
dưới xa
Mảng mây trắng tuổi thơ hằng mong gửi cánh diều
Dưới xa.....
Sao nở trong tầm với
Này ngôi đỏ, rực lò gang đang sôi
Này ngôi tím, biếc sắc thép tôi già
Này viên ngọc xanh lung linh bên vành nón
Này chiếc nhẫn vàng chưa ngón tay đeo....
Chụm đầu bên nhau cho quên cái lạnh trên cao
như kim châm vào da thịt
Bồng bềnh trong mây
Rừng cây chập chờn như hư như ảo
Gió tung lên phần phật
...Chợt lưỡi liềm trăng móc căng dây lều
làm mọi người sửng sốt
Ông công tác trong ngành địa chất nhưng lĩnh vực chuyên sâu của ông nghiên cứu về cổ địa từ trường. Những số liệu ông thu thập, những bản đồ, biểu bảng của ông thể hiện trường từ của trái đất không chỉ hiện nay mà cả ngàn triệu năm trước cho nên Trái Đất, vũ trụ đối với ông rất gần gụi. Hãy xem ông tả cảnh núi lửa phun:
Sấm gầm từ lòng đất
Hắt lên
Va vào sét tự trên cao phóng xuống
Dòng sông lửa đổ dài lênh láng
Như đĩa đèn dầu
Rót từ Vũ trụ
Xuống mặt hành tinh
Tóc nàng Pê-lê (2)
Dệt bằng sợi dung nham
Phất phơ bay trên lưng chừng cao nghìn mét
Tựa pháo hoa của đêm hội Thiên Hà
Đọc thơ Nguyễn Thanh Giang để được chiêm nghiệm thiên nhiên trong cái hào hùng mà trầm lắng, như con người ông cao xa mà mộc mạc chân tình.
DƯƠNG KHÔI
( Cựu giảng viên trường Cao Sư phạm Hải Dương )
|