DẠY CÁC VẤN ĐỀ LỊCH SỬ

                                                        

CHỨ KHÔNG CHỈ ĐƠN GIẢN CÁC SỰ KIỆN

 

Nhà Địa Vật lý Nguyễn Thanh Giang cho rằng nghiên cứu và giảng dạy môn lịch sử phải tập trú vào những vấn đề lịch sử chứ không phải đơn giản chỉ những sự kiện, những nhân vật lịch sử. Đoạn viết sau đây trích từ “Lời nói đầu” cuốn “Đêm Dày Lấp Lánh” của  ông.

“Lịch sử Việt Nam thường được trình bầy bằng chuỗi các sự kiện qua từng thời kỳ, đại thể như:

Thế kỷ thứ 7 trước công nguyên Hùng Vương lập nước Văn Lang. Năm thế kỷ sau, từ ngày Mỵ Châu dâng thành Cổ Loa, nước ta chìm vào vòng Bắc thuộc suốt một nghìn năm, cho đến khi Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng….

Dưới triều phong kiến, lịch sử lần giở các trang: Đinh, Lê, Lý, Trần … với các chiến công lừng lẫy: Lý Thường Kiệt chặn đứng 30 vạn quân Tống trên phòng tuyến sông Như Nguyệt; quan quân nhà Trần ba lần đánh thắng Nguyên Mông; Quang Trung đại phá quân Thanh……

Tạc sâu vào tâm trí học trò nếu không phải là những trận chiến chống ngoại xâm cam go thì cũng là chuyện thóan đoạt vương triều: Thái sư Trần Thủ Độ ép Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng, diệt Lý lập Trần…; chuyện nội chiến: Trịnh Nguyễn phân tranh ….

Trong khi đó những cải cách xã hội qua từng triều đại, kể cả cuộc cải cách toàn diện đầu tiên trong lịch sử của Hồ Quý Ly với các chủ trương hạn điền, hạn nô … nhằm xóa bỏ đặc quyền và thế lực của tầng lớp quý tộc mở đường chấn hưng đất nước cũng rất mờ nhạt trong ký ức học trò.

Hết thời phong kiến, từ ngày ĐCSVN nắm quyền lãnh đạo thì học trò được dạy và người dân Việt Nam chủ yếu cũng chỉ được ghi tạc những chiến tích vang dội: Cách mạng Tháng Tám, Chiến thắng Điện Biên Phủ, Đại thắng 30 tháng 4 …

Người ta cứ chê học sinh Việt Nam bây giờ rất dốt về sử, trong khi đầu óc các em bị nhồi nhét ngổn ngang không biết bao nhiêu địa danh chiến trận: xưa là Ải Chi Lăng, Gò Đống Đa ..., nay là Nà Ngần, Đông Khê, Vạn Tường, Đồng Xoài …; không biết bao nhiêu anh hùng, tướng sỹ: xưa là Hai Bà Trưng, Trần Quốc Tuấn…, nay, không chỉ Võ Nguyên Giáp mà phải nhớ cả Phan Đình Giót, Lê Văn Tám, Nguyễn Chí Thanh …

Sao lịch sử Việt Nam chủ yếu lại chỉ là lịch sử của mấy ông vua (ngày xưa), mấy lãnh tụ (ngày nay) và mấy ông tướng cùng với các trận đánh?!

Hầu như không lịch sử nước nào lại chất chứa nặng nề toàn những tên tuổi vua quan, tướng tá như lịch sử nước ta.

Được biết, cuốn “Khái quát lịch sử Hoa Kỳ” do Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ quảng bá gồm những chương mục như sau:

Chương 1: Nước Mỹ thời lập quốc, Chương 2: Thời kỳ thuộc địa, Chương 3: Chặng đường giành độc lập, Chương 4: Xây dựng một chính phủ quốc gia, Chương 5: Mở rộng sang phía Tây và sự khác biệt giữa các vùng, Chương 6: Xung đột địa phương, Chương 7: Nội chiến và công cuộc tái thiết, Chương 8: Tăng trưởng và cải cách, Chương 9: Bất mãn và cải cách, Chương 10: Chiến tranh, thịnh vượng và suy thoái, Chương 11: Chính sách kinh tế mới và Chiến tranh Thế giới thứ hai, Chương 12: Nước Mỹ sau chiến tranh, Chương 13: Những thập niên của sự thay đổi 1960-1980, Chương 14: Chủ nghĩa bảo thủ mới và trật tự thế giới mới, Chương 15: Cây cầu bắc sang thế kỷ XXI.

Cuốn lịch sử Thái Lan cũng chỉ bao gồm các chương:

Chương 1: Thời kỳ đầu, Chương 2: Vương quốc Sukhothai, Chương 3: Vương quốc Ayutthaya, Chương 4: Vương triều Chakri, Chương 5: Thời kỳ 1763-1932, Chương 6: Chế độ quân sự, Chương 7: Nền dân chủ.

Không như nhiều nước khác, sử sách, giáo trình lịch sử Vỉệt Nam chủ yếu viết về các vua quan, tướng lĩnh, triều chính mà ít thấy bóng dáng nhân sinh, tồn tại xã hội, tiến hóa dân tộc …

Muốn tìm hiểu tiến trình xã hội, đời sống dân tộc người ta phải tìm đến các cuốn sách lịch sử chuyên biệt như: “Việt Nam văn hóa sử cương” của Đào Duy Anh (1933), “Văn minh Việt Nam” của Nguyễn Văn Huyên (1944), “Lịch sử mỹ thuật Việt Nam” của Nguyễn Phi Hoanh, “Lịch sử kiến trúc Việt Nam” của Ngô Huy Quỳnh, “Sơ lược lịch sử nhà nước và pháp quyền Việt Nam” của Đinh Gia Trinh, “Lịch sử tư tưởng Việt Nam” của Viện Triết học, “Lịch sử thủy lợi Việt Nam” của Phan Khánh, “Tìm hiểu nông cụ cổ truyền Việt Nam” của Ngô Đức Thịnh, “Lịch sử Phật giáo Việt Nam” của Viện Triết học … “

 

                                                                                                                             PV